Palungdham.com : พลังธรรม -นำแสงสว่างสู่จิตใจมวลมนุษย์

ปริศนา?? บั้งไฟพญานาค : ต่างมุมต่างความคิด

รอยพญานาคที่ปรากฏริมแม่น้ำโขง บริเวณวัดจอมนาง อ.โพนพิสัย เมื่อวันที่ 16 ก.ย. 48

ในโลกกลมๆ ใบนี้ของเรา ยังมีสิ่งลึกลับที่หาคำตอบไม่ได้อยู่อีกหลายอย่างด้วยกัน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของมนุษย์ต่างดาว เรื่องของผีวิญญาณ สามเหลี่ยมเบอร์มิวดา และอีกหลายสิ่งหลายอย่าง ที่เหล่ามนุษย์ผู้มีความอยากรู้อยากเห็น ก็ยังคงพยายามค้นคว้าหาที่มากันต่อไป

ในแถบภาคอีสานของประเทศไทยเรา ก็มีปริศนาลึกลับอยู่เรื่องหนึ่งซึ่งเป็นที่วิพากษ์วิจารณ์กันไปอย่างกว้างขวาง นั่นก็คือสิ่งที่ชาวบ้านเรียกกันว่า "บั้งไฟผี" หรือ "บั้งไฟพญานาค" ลูกไฟสีแดงอมชมพู ที่จะผุดขึ้นกลางลำน้ำโขงในวันออกพรรษานั่นเอง

สิ่งที่วิพากษ์วิจารณ์กันก็คือเรื่องที่ว่า บั้งไฟพญานาคเกิดจากสิ่งใดกันแน่ ซึ่งในตอนนี้ความคิดหลักๆ ที่มีคนเชื่อถือก็มีอยู่สองอย่างด้วยกัน นั่นก็คือ หนึ่ง...บั้งไฟเกิดจากฝีมือของพญานาค และสอง...บั้งไฟเกิดจากฝีมือของธรรมชาติ ส่วนความเชื่อที่ว่าบั้งไฟเกิดจากฝีมือของมนุษย์นั้น มีเหตุผลต่างๆ มาหักล้างจนความน่าเชื่อถือน้อยลง

ด้านหนึ่งของความคิดเห็นของ โกเมนทร์ โปตะวัฒน์ หรือ พ่อโกเมนทร์ อดีตศึกษาธิการอำเภอโพนพิสัย ที่กล่าวถึงความเป็นมาของบั้งไฟพญานาคให้ฟังว่า

"เรื่องบั้งไฟพญานาคนี่มันมีมาตั้ง 2000 กว่าปีแล้ว ตั้งแต่พระพุทธเจ้าเสด็จลงจากสวรรค์หลังจากไปโปรดพุทธมารดา และส่วนในอำเภอโพนพิสัย พอวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 11 ออกพรรษา จะมีการไหลเรือไฟ คนจะมาชุมนุมกัน ทั้งพระทั้งเณร ทั้งคนหนุ่มสาวผู้เฒ่าผู้แก่ ดูเรือไฟลอยขนานไปกับริมฝั่งโขง เป็นงานสนุกสนานมีการร้องรำทำเพลง มีการจุดบั้งไฟของเราเอง แล้วก็จะมีบั้งไฟที่ไม่ได้รับเชิญจากแม่น้ำโขงพุ่งขึ้นมาเหมือนกัน คนหนุ่มคนสาวก็ถามกันว่า คุณตา บั้งไฟที่ขึ้นนี่มันเกิดจากอะไร บั้งไฟอะไร คนแก่คนเฒ่าเขาก็บอกว่า ใต้ลำน้ำโขงของเราเป็นที่อยู่ของพญานาค วันนี้พญานาคเขาคงมีความชื่นชมยินดีกับเรา"

"คนโพนพิสัยเองเห็นบั้งไฟพญานาคเป็นเรื่องธรรมดา แต่คนอื่นๆ อย่างพวกข้าราชการที่มาทำงานที่นี่ คนมาค้าขายที่นี่ พอมาเห็นแล้วก็คิดว่าเป็นเรื่องแปลก พอวันขึ้น15ค่ำ ลูกไฟมันขึ้นมาได้ยังไง ทีนี้ก็เลยชักชวนพี่น้องเพื่อนฝูงมาดูกัน แล้วก็ค่อยๆ ขยายไป" พ่อโกเมนทร์ เล่า

เมื่อถามความคิดเห็นว่า ใครสร้างบั้งไฟพญานาค พ่อโกเมนทร์บอกว่ายังไม่ขอฟันธง แต่หากจะบอกว่าเกิดจากธรรมชาติหรือแก๊สมีเทนนั้น ไม่ใช่แน่ๆ

"ถามว่าใครสร้าง มันก็ไม่มีใครสร้าง แต่ที่บอกว่าเป็นแก๊สมีเทนนี่ไม่ใช่แน่นอน เขาอธิบายว่าแก๊สมีเทนนั้นเกิดจากซากพืชซากสัตว์ แต่มีดร.จาก มหาวิทยาลัยขอนแก่นบอกว่า ในแม่น้ำโขงนี้ไม่มีแก๊สมีเทน เพราะอัตราการไหลของแม่น้ำโขงนี้มันเชี่ยว ซากพืชซากสัตว์มันทับถมกันไม่ได้ แล้วอีกอย่างหนึ่งคือในแม่น้ำโขงมันเป็นดินทราย แก๊สมีเทนเกิดไม่ได้ อีกอย่างถ้าเป็นแก๊สแล้วทำไมต้องเกิดเฉพาะวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 11 ถ้าเป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติทำไมถึงไม่เกิดตลอด"

ทุกๆปีในวันออกพรรษาผู้คนจากทั่วสารทิศต่างเดินทางมารอชมบั้งไฟพญานาคกันอย่างเนืองแน่น

"ผมบอกไม่ได้ว่าบั้งไฟเกิดได้ยังไงเพราะยังไม่รู้จริง แต่ถ้าถามว่าพญานาคมีจริงไหม มีแน่นอน ลุ่มแม่น้ำโขงแถวนี้มีแต่เมืองนาคทั้งนั้น การเกิดเวียงจันท์กับหนองคายนั้นก็มีแต่พญานาค พวกนาคทั้งหลายเมื่อสองพันกว่าปีโน้นยังมาช่วยเหลือคนได้ บันดาลอะไรต่ออะไรได้ แต่สองพันปีก่อนกับตอนนี้มันไม่เหมือนกัน คุณธรรมคนก็ไม่เหมือนกัน"

"พญานาคอาจจะไม่อยู่ในใจพวกเราคนรุ่นใหม่แล้ว แต่พวกคนรุ่นเก่าๆ นี่เขาเชื่อกันมาก และถ้าเรานับถือศาสนาพุทธ เคยอ่านพระไตรปิฎก จะเห็นว่าพญานาคกับศาสนาพุทธมันโยงใยเกี่ยวข้องกันมาตลอด"

ส่วนความคิดเห็นอีกฝั่งหนึ่งของนักวิทยาศาสตร์อย่าง หมอมนัส กนกศิลป์ นายแพทย์ของโรงพยาบาลหนองคาย ยืนยันชัดเจนว่า บั้งไฟพญานาคเป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติแน่นอน

"ผมเคยเห็นบั้งไฟขึ้นใกล้ๆ ห่างสัก 5 วา เห็นว่าน้ำกระจาย ลูกไฟวาบขึ้นมาเลย สามัญสำนึกของเราบอกว่า อย่างนี้มนุษย์ทำไม่ได้ บางคนก็พูดกันไปว่าเป็นเรื่องเหนือธรรมชาติ แต่เนื่องจากว่าเราเป็นคนที่เกี่ยวข้องกับวิทยาศาสตร์ หากเราอธิบายไม่ได้คนอื่นก็คงไม่สามารถอธิบายได้ แต่ถ้าสมมติว่าเป็นเหตุการณ์ธรรมชาติจริง มันเกิดขึ้นได้ยังไง" หมอมนัสเริ่มเล่าถึงเริ่มแรกที่คิดศึกษาเรื่องบั้งไฟพญานาค และเล่าต่อถึงสมมติฐานของการเกิดบั้งไฟพญานาคว่า

พ่อโกเมนทร์ กับรอยที่เชื่อกันว่าเกิดจากพญานาค ณ ริมฝั่งโขง อำเภอโพนพิสัย

"ในวันเพ็ญทำไมเราถึงรู้สึกสดชื่น ถ้าพระจันทร์เต็มดวง ยิ่งดวงใหญ่ก็ยิ่งสดชื่น ในความคิดของเราก็คือ หรือว่าส่วนประกอบของอากาศมันจะเปลี่ยน ทำให้ฟองแก๊สในธรรมชาติที่ขึ้นมาทำปฏิกิริยากับอากาศได้ แล้วถามว่าเกี่ยวอะไรกับพระจันทร์วันเพ็ญ มันก็เป็นเรื่องของแรงโน้มถ่วง"

คำอธิบายสมมติฐานของหมอมนัสก็คือ ในช่วงที่เกิดบั้งไฟพญานาค บรรยากาศผิวโลกจะมีความหนาแน่นของโมเลกุลของออกซิเจนเพิ่มมากขึ้น จากอิทธิพลของแรงโน้มถ่วงของดวงอาทิตย์ และดวงจันทร์ และเมื่อมีพลังงานรังสีจากดวงอาทิตย์ส่องทะลุผ่านม่านโอโซนลงมา จะทำให้โมเลกุลออกซิเจนแตกตัวเป็นอะตอมของออกซิเจน อะตอมที่มีพลังงานสูงจะมีความหนาแน่นสูงพอที่จะเกิดปฏิกิริยาสันดาปกับฟองก๊าซมีเทนที่ผุดขึ้นจากแม่น้ำโขง เกิดปฏิกิริยาที่ผิวสัมผัสกับฟองก๊าซลุกติดไฟ เป็นบั้งไฟพญานาค

การศึกษาของหมอมนัสได้ทดลองโดยนำเอาเครื่องวัดออกซิเจนมาใช้ "สิ่งที่พบก็คือว่า เวลาออกซิเจนขึ้นสูงบั้งไฟก็จะขึ้น พอมันไม่สูงบั้งไฟก็ไม่ขึ้น ทดลองตั้ง 6 ปี ก็เป็นอย่างนี้ แล้วจะให้คิดยังไง ถ้าไม่ใช่ปรากฏการณ์ธรรมชาติ" และไม่ใช่ในประเทศไทยเท่านั้น เพราะมีผู้เห็นบั้งไฟเหล่านี้ขึ้นในทะเลแดง ประเทศซาอุอีกด้วย

นายแพทย์มนัส กนกศิลป์ นายแพทย์ประจำโรงพยาบาลหนองคาย

เมื่อถามถึงความเชื่อในเรื่องพญานาค หมอมนัสบอกว่า "คิดว่าสิ่งที่ชาวบ้านเชื่อและศรัทธากันนั้นเป็นเรื่องที่มีมูลอยู่ เห็นว่ามีเหตุและผล เราก็ต้องเคารพความเชื่อของเขา แต่เราไม่ได้ไปศึกษาตรงนั้น ก็คงจะบอกว่ามีหรือไม่มีไม่ได้"

แต่มีสิ่งหนึ่งที่หมอมนัสเห็นว่าน่าเป็นห่วงก็คือ จำนวนของบั้งไฟลดลงเรื่อยๆ จากสาเหตุของม่านโอโซนที่บางลง การสร้างเขื่อนกั้นตลิ่ง การดูดทรายจากแม่น้ำโขง รวมทั้งการสร้างเขื่อนในประเทศจีนมีผลกับบั้งไฟพญานาคแน่นอน "จำนวนลูกบั้งไฟลดลงเรื่อยๆ อีก 3-4 ปีอาจจะไม่มีบั้งไฟแล้ว ปีนี้ถ้าเห็นเกินร้อยลูกถือว่าดวงดี" หมอมนัสกล่าว

****************************

ไม่ว่าบั้งไฟจะเกิดจากเหตุอันใดก็ตาม ทุกคนย่อมมีสิทธิคิดไปตามความเชื่อของแต่ละคนอย่างที่ไม่มีคำว่าถูกหรือผิดตราบใดที่ยังไม่มีคำตอบที่แน่ชัด แต่ประโยคที่ว่า "ความลับไม่มีในโลก" น่าจะใช้ได้กับทุกสถานการณ์ รวมทั้งเรื่องบั้งไฟพญานาคนี้ด้วย เพียงแต่ว่า ความลับนั้นจะเปิดเผยขึ้นมาเมื่อไร และอย่างไร...ก็ยังไม่มีใครรู้