หน้าแรก
พระพุทธเจ้า
เสียงธรรมบรรยาย
(เว็บบอร์ด) forum
สารบัญเว็บไทย
คำสอนหลวงพ่อพุธ
รวมรูปภาพ
Guestbook
อ่านมิลินทปัญหา คลิกที่นี่
อ่านจตุคามรามเทพ  คลิกที่นี่
อ่านฐานิโยธรรม  คลิกที่นี่
อ่านฮาธรรมะ พระพยอม  คลิกที่นี่
ขอต้อนรับสู่ โรงแรมเดอะริช

“พระขพุงผี” ผีรักษาเมืองสุโขทัย


เทวรูปพระขพุงผี

การนับถือผี เป็นความเชื่อของคนไทยมาแต่โบราณกาล และเชื่อกันทุกชาติทุกภาษาในภาคพื้นตะวันออก ถือกันว่ามีผีอยู่ทุกหนทุกแห่ง ไม่ว่าในป่า เขา ต้นไม้ บ้านเรือน หรือแม้แต่บ้านเมืองก็มีผีปกป้องคุ้มครอง

ผีที่อยู่ตามป่าตามเขานั้นเรียกว่า “เจ้าป่า” “เจ้าเขา” ที่อยู่ตามต้นไม้เรียกว่า “รุกขเทวา” ซึ่งคล้ายจะเป็นเทวดาไปไม่ใช่ผี ที่อยู่ตามบ้านเรือนเรียกว่า “ผีบ้านผีเรือน” ในเรือก็มี “แม่ย่านางเรือ” ซึ่งก็คือผีผู้หญิงที่ปกป้องคุ้มครองเรือ แม้แต่ในทารกที่เกิดใหม่ๆ ก็มีผีผู้หญิงปกป้องคุ้มครองเหมือนกัน เรียกว่า “แม่ซื้อ” ส่วนเจ้าพ่อเจ้าแม่ที่สิงสถิตอยู่ตามศาลนั้นก็คือผีเหมือนกัน ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นผีที่ให้ความคุ้มครองคนที่กราบไหว้บูชาหรือมาบนบานศาลกล่าว


เทวรูปพระขพุงผี

ในหลักศิลาจารึกกรุงสุโขทัยหลักที่ ๑ ซึ่งองค์การยูเนสโกแห่งสหประชาชาติประกาศให้เป็นมรดกโลกทางความทรงจำ มีข้อความตอนหนึ่งจารึกว่า

“เบื้องหัวนอนเมืองสุโขทัยนี้ มีกุฎี พิหาร ปู่ครู อยู่ มีสรีดภงส์ มีป่าพร้าว ป่าลาง มีป่าม่วง ป่าขาม มีน้ำโคก มีพระขพุงผี เทวดาในเขาอันนั้น เป็นใหญ่กว่าทุกผีในเมืองนี้ ขุนผู้ใดถือเมืองสุโขทัยนี้แล้ ไหว้ดีพลีถูก เมืองนี้เที่ยง เมืองนี้ดี ผิไหว้บ่ถูก พลีบ่ถูก ผีในเขาอันบ่คุ้ม บ่เกรง เมืองนี้หาย”

แสดงว่าพระขพุงผีไม่ใช่ผีระดับธรรมดา เข้าขั้นเป็นเทวดาที่สิงสถิตอยู่ในเขาทิศหัวนอนเมืองสุโขทัย เป็นใหญ่กว่าทุกผีในเมือง และปกปักคุ้มครองเมืองสุโขทัย คงเช่นเดียวกับพระสยามเทวาธิราชของกรุงรัตนโกสินทร์

สำหรับป่าพร้าว ป่าลาง รวมทั้งป่าม่วง ป่าขามนั้น คงไม่มีร่องรอยเหลือให้เห็นแล้ว เพราะกาลเวลาผ่านมาเกือบพันปี แต่ได้พบสรีดภงส์ ซึ่งก็คือเขื่อนดินที่กั้นภูเขากิ่วอ้ายมากับภูเขาพระบาทใหญ่ เช่นเดียวกับเขื่อนที่นิยมอยู่ทั่วโลกในปัจจุบัน กั้นภูเขาเป็นเขื่อนกักเก็บน้ำ แต่พระขพุงผีนั้นมีตัวตนหรือไม่ นักโบราณคดีอาจคิดว่าเป็นแค่ความเชื่อ จึงไม่ได้ค้นหากันอย่างจริงจัง

จนในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2455 จอมพลสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนารถ ได้เสด็จไปสำรวจเมืองสุโขทัยและทรงนิพนธ์ไว้ในหนังสือ “กำเนิดเมืองสวรรคโลก สุโขทัย” ว่า

“มีพยานชัดที่กล่าวว่า เบื้องหัวนอนมีพระขพุงผี เทพยดาในเขาอันนั้น ทางเหนือเมืองสุโขทัยไม่มีภูเขาจนลูกเดียว ส่วนทางใต้มี ซ้ำไปหาเทวรูปได้ที่ในเพิงหินด้วย ดูจะเป็นพระขพุงผีแน่ ไม่มีปัญหาเลย”


เทวรูปพระขพุงผี

ในการไปสำรวจครั้งนั้นทรงบุกป่าไปที่เขาเล็กๆ ลูกหนึ่งซึ่งอยู่ทางทิศใต้ของกรุงสุโขทัย ห่างตัวเมืองออกไปประมาณ 15 กม. เขานั้นสูงประมาณ 30 เมตร และมีบันไดหินขึ้นไปด้วย เมื่อเสด็จไปสุดขั้นบันไดก็ทรงพบเพิงหินกว้างใหญ่ จุคนได้ประมาณ 100 คน เพดานสูงประมาณ 2 เมตรครึ่ง

สุดเพิงด้านเหนือมีหินก้อนใหญ่ๆ ก่อเป็นผนังกั้นเป็นห้องไว้ 1 ห้อง กว้างประมาณ 1 เมตร ดูคล้ายจะเป็นที่ประดิษฐานรูปเคารพอย่างใดอย่างหนึ่ง แต่ก็ไม่มีแท่นหรือสิ่งใดๆ อยู่ในห้องนี้เลย กลับพบเทวรูปองค์หนึ่งทำด้วยหินสีเขียว สูงประมาณ 1.30 เมตร ตั้งอยู่ที่ผนังนอกห้อง เป็นรูปผู้หญิงไม่สวมเสื้อ ใบหน้าดูเป็นคนแก่ ลักษณะเป็นรูปไข่คล้ายพระพักตร์พระพุทธรูปสมัยสุโขทัย บนศีรษะมีกรวยซ้อนขึ้นไป 4 ชั้น มีเครื่องประดับห้อยอยู่ที่ใบหูทั้ง 2 ข้าง และรัดอยู่ที่ข้อมือและต้นแขนที่ห้อยลงมาแนบกายทั้ง 2 ข้าง นุ่งผ้ากรอมเท้า ห้อยชายซ้อนลงมา 3 ชั้น


ศาลพระแม่ย่า

ทรงเชื่อว่าเทวรูปนี้เป็นเทพยดาในเขาอันนั้น ซึ่งเป็นใหญ่กว่าทุกผีในเมืองนี้ ซึ่งเรียกว่า “พระขพุงผี” แน่ แต่ที่ออกมาอยู่นอกห้องเช่นนี้แสดงว่ามีคนพยายามเคลื่อนย้าย แต่ยังเอาไปไม่ได้

ทรงดำริว่าปล่อยทิ้งไว้คงสูญหายแน่ จึงโปรดให้นำไปเก็บรักษาไว้ที่ศาลากลางจังหวัดสุโขทัย ซึ่งนับเป็นพระมหากรุณาธิคุณอย่างสูงเพราะไม่เช่นนั้นพระขพุงผีคงสาบสูญไปเป็นสมบัติส่วนตัวของใคร หรืออาจไปอยู่ต่างประเทศแล้ว

ต่อมาใน พ.ศ. 2496 เมื่อมีการบูรณะตกแต่งจังหวัดสุโขทัยครั้งใหญ่ นายเชื่อม ศิริสนธ์ ผู้ว่าราชการจังหวัด จึงได้สร้างศาลขึ้นที่ถนนนิกรเกษม ริมแม่น้ำยม และอัญเชิญเทวรูปมาประดิษฐานไว้ในศาล เมื่อชาวเมืองสุโขทัยมาเคารพกราบไหว้ ได้เห็นใบหน้าของเทวรูปก็พากันเรียกว่า “แม่ย่า” ด้วยเชื่อว่าเป็นพระราชชนนีของพ่อขุนรามคำแหงมหาราช คือ “พระนางเสือง” ภูเขาที่พบเทวรูปก็เรียกกันว่า “เขาแม่ย่า” ไปด้วยในปัจจุบัน


ศาลพระแม่ย่า

ทุกวันนี้นอกจากทางจังหวัดสุโขทัยจะเปิดให้ประชาชนเข้ากราบไหว้บูชาพระแม่ย่าแล้ว ยังสร้างพระแม่ย่าจำลองไว้ที่ศาลเพื่อให้ปิดทอง ซึ่งในแต่ละปีจะมีคนไปกราบไหว้และปิดทองพระแม่ย่าจำนวนนับแสนคน


ไปข้างบน