จิตในสมาธิเป็นเองโดยอัตโนมัติ

ทีแรกเราอาจจะหยิบยกเอาธรรมะอะไรอย่างหนึ่งมาพิจารณา พอพิจารณาไป จิตสงบเป็นสมาธิแล้ว ต่อไปมันจะเป็นเอง เรา ควบคุมได้เฉพาะเวลาสมาธิไม่มี จะให้มันคิดอะไร คิดว่ารูปไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา เราตั้งใจคิด พอจิตสงบเป็นสมาธิแล้ว หลังจากนั้นเราควบคุมมันไม่ได้ สัญญาเจตนาจะไปบังคับมันไม่มี มีแต่มันเป็นเองโดยอัตโนมัติ

บางทีเผลอนั่งดูจิตของตัวเองอยู่ตลอดคืนยันรุ่ง พอรู้สึกตัว ขึ้นมา เอ๊ะ! ทำไมมันเร็วนักหนา คือในเมื่อจิตมันอยู่ในสมาธิแล้ว เวลาผ่านไป ๑ วันนี่เหมือนกับเสี้ยววินาทีเท่านั้นเอง